AD(H)D en je partner

“Hij/zij/hen snapt het niet, ik heb het nu al zó vaak uitgelegd!” is denk ik verreweg de meest gehoorde frustratie. Wat is AD(H)D? En hoe leg je dat zo goed mogelijk uit, zodat iedereen het begrijpt?

Het hebben van een relatie en AD(H)D kan echt een uitdaging zijn. Het effect van de AD(H)D symptomen op de partnerrelatie kunnen een enorme impact hebben. Daarnaast is het een hele uitdaging om je relatie in stand te houden of misschien zelfs te verbeteren. Het liefste zou je willen dat het helemaal vanzelf ging, de liefde, maar ook zeker het hele AD(H)D ding, dat je partner en jijzelf elkaar altijd direct goed begrijpen en je de hulp en ondersteuning krijg die je nodig hebt.

De vraag is waar ligt jouw verantwoordelijkheid. Het dragen van de verantwoordelijkheid om de ander te laten snappen wat AD(H)D is en daarmee je relaties te boosten is een energievretende aangelegenheid. Het is namelijk niet jouw verantwoordelijkheid om te bepalen hoe je partner omgaat met AD(H)D. Het hebben van dergelijke verwachtingen zorgen voornamelijk voor teleurstellingen. Jij hebt echter ook niet gekozen voor AD(H)D, maar hoe jij met de omstandigheden omgaat daarin heb je wel een keuze. Waar jij jezelf dan ook echt mee kan helpen is doen wat binnen jouw invloed ligt en vragen om de hulp die je nodig hebt. Het is namelijk helemaal niet gezegd dat awareness en uitleg over AD(H)D je relatie gaat verbeteren. Het is aan die ander om zichzelf te verdiepen indien behoefte. Natuurlijk kan je wel oprechte toelichting geven over hoe AD(H)D voor jou is en waar jouw struggles, verlangens en behoeftes liggen.  

Toch zijn er heel wat tips om je relatie als AD(H)D-er leuk te houden en/of te boosten! Om te beginnen is het goed je te realiseren dat jij als AD(H)D-er prikkels nodig hebt. Prikkels die ervoor zorgen dat je geluksstofjes zoals serotonine en dopamine gaan stijgen, zodat jij je lekker in je vel voelt. Weet je nog: slechte stofjes eruit, goede stofjes erin. Daarom vindt je systeem verliefd zijn ook zo leuk en ga je op die momenten als een superwoman door het leven. Tegelijkertijd kan het ook heel veel energie vragen die verliefdheid: al die twijfels en gevoelens of je wel goed genoeg bent kunnen behoorlijk diep zitten.

“Slechte stofjes eruit, goede stofjes erin geldt ook voor knuffelhormonen.”

— Jouw gouden spelregel

Het krijgen, hebben en houden van een relatie betekend investeren, continu. Doe je dat niet dan ben je aan het vertrekken en dat terwijl jij supersnel afgeleid bent en altijd op zoek bent naar nieuwe uitdagingen. Het hebben van een relatie en AD(H)D kan soms echt een uiterste zijn van gevoelens en verlangens en soms zelfs een spagaat. Blijf je of ga je weg… Dat afgeleide zit hem voornamelijk buiten je relatie. En nee dan bedoel ik niet bij de buurman, maar in alles wat niets met je relatie te maken hebt. In de jaren na de vurige, soms zelfs verlammende verliefdheid is de focus helemaal niet meer gericht op het prikkelen van je relatie. De meeste prikkels die er zijn kunnen helemaal niet zo positief uitpakken als je zou willen en gaan vaak over het bekende dopje van de tandpasta, over opvoedkundige kwesties en aannames die onterecht zijn gedaan… Het plotseling ophouden van de “hyperfocus” op de relatie kan voor je partner voelen als onbemind of als een gebrek aan belangstelling worden geïnterpreteerd.

Het vertrekken uit je relatie betekend dat je niet langer zelf initiatief en verantwoordelijkheid neemt om je relatie leuk en goed te houden en daarmee de verantwoordelijkheid laat liggen of afschuift op de ander. ‘Ja, maar nu is hij aan zet, ik heb al genoeg laten zien’. Je keert meer naar jezelf toe, of juist naar de buitenwereld (kinderen, vrienden, werk). En onderschat niet halloooo externe prikkels van je telefoon. Voor velen is het (helaas) herkenbaar dat je naast elkaar op de bank of in bed ligt beide turend naar de telefoon. Niet de beste manier om je relatie te boosten. Een dagje geen complimenten of liefdevolle woorden zeggen betekend heus niet dat je relatie aan het afbrokkelen is, maar het is goed je te realiseren dat een relatie (veel) aandacht nodig heeft en dat dit niet je sterkste punt is, dat aandacht erbij houden.

Moeten we nu dan allemaal aan de seksbandages en romantische telefoonloze etentjes?

Nee. Het is wel goed om je eens kritisch (samen) af te vragen hoe jullie relatiestatus er momenteel bij staat en welke impulsen en prikkels het zou kunnen gebruiken.

Wanneer je net de diagnose krijgt kan het in de partnerrelatie moeilijk te begrijpen zijn wat AD(H)D voor impact heeft. Wellicht zijn jullie al jaren samen en ging het jaren hoe het ging. Nu “ineens” is er AD(H)D in een relatie en dient daar rekening mee gehouden te worden. Acceptatie kan hiervoor zowel jou, als je partner moeilijk zijn. Er kunnen dingen gezegd zijn en worden als “het is toch niet zo moeilijk om gewoon je best te doen”. Dit kan zowel gezegd worden door je partner die vindt dat jij je sleutels toch echt eens op die vaste plek moet neerleggen of vanuit jou waarin je aangeeft dat het toch wel eens fijn zou zijn als hij/zij/hen begrijpt wat AD(H)D is. Het jou en je AD(H)D niet begrijpen zegt niets over de liefde die jouw partner voor jou voelt. Liefde werkt ook niet als een vorm van motivatie om het hele internet af te struinen naar informatie over AD(H)D. De gedachten dat dit wel zo is, dat liefde genoeg motivatie is, is de perfecte aanleiding voor ruzies en onbegrip.

Het kan wel degelijk belangrijk zijn dat je partner begrijpt wat AD(H)D is. Echter kan je dit niet afdwingen en mag je dit voor jezelf afbakenen door jezelf hardop af te vragen wat jij nodig hebt. Wat mis jij op de momenten dat het voelt als onbegrip. Is dat een knuffel, is dat een gedekte tafel, is dat een wandeling door het bos. Hoe moeilijk het ook is om die onderliggende behoeftes aan de oppervlakte te krijgen het zijn wel precies die vragen die gaan helpen het leuk te hebben samen. Het is namelijk een stuk gezelliger als de tafel is gedekt omdat jij er om gevraagd hebt als een ruzie over de (mislukte) verwachtingen die alsnog niet zorgen voor een gedekte tafel.

Acceptatie en begrip over de rol die AD(H)D speelt in de partnerrelatie kunnen bijdragen aan dat jullie als partners samen sterker worden. Een valkuil is dat jij als AD(H)D’er je partner de rol van verantwoordelijke ouder toebedeeld. Je vraagt hem niet alleen om begrip, maar (soms onbewust) ook om de signalerende en crisismanagement functie. Een behoorlijk verantwoordelijke taak, als je hem ook nog eens vraagt meer taken in het huishouden op zich te nemen. Onbedoeld én onbewust kies jij er dan voor om zelf in de kind rol te gaan en jezelf afhankelijk en misschien soms wel onverantwoordelijk op te stellen. Jij kan er immers ook niks aan doen dat je AD(H)D hebt en het overzicht regelmatig ontaard in een (gezellige) chaotische bende.

Als gevolg kan het hebben dat jouw partner je op zijn/haar/hen beurt verwijten maakt over jullie onbevredigende relatie en/of de taken die jij (onbedoeld) verzuimd of vergeet. Het kan zorgen voor agressie, verdriet, onvrede en verwijten over en weer. De seksuele relatie kan hierdoor ook onbedoeld stilvallen, terwijl juist knuffelcontact zo ontzettend belangrijk is om jouw stress te laten zakken. Minimaal 30 seconden knuffelen is nodig om stresshormonen te laten zakken en oxytocine (knuffelhormoon) aan te maken.

Disclaimer: partnerrelaties waarin één partner of beide partners ADHD heeft, kunnen net als alle andere relaties variëren van zeer goed tot extreem slecht functionerend.

Symptomen van ADHD die een uitdaging kunnen vormen in een partnerrelatie:

• Moeite om de werkdag te structureren.
• Moeite met het uitvoeren van vervelende taken en routineklussen.
• Moeite om zich af te sluiten voor bijvoorbeeld geluiden of geuren.
• Moeite om zich tijdens een gesprek te blijven concentreren.
• Overgevoeligheid ten gevolge van een hyperactief zenuwstelsel; reageren op alles wat je ziet, hoort en voelt.
• Moeite om signalen van de partner te interpreteren en zorgzaamheid te tonen.
• Moeite met sociale contacten zowel in kleinere als grotere groepen, bijvoorbeeld op een feest of als je gasten hebt.
• Moeite met ‘small talk’.
• Moeite om je eigen behoeften op passende wijze te uiten.
• De tijd te optimistisch inschatten. Bijvoorbeeld denken dat een taak van anderhalf uur in 20 minuten kan worden uitgevoerd.
• Het problematisch vinden als de plannen gewijzigd worden.

Het erkennen van AD(H)D in de relatie is stap een tot het verbeteren ervan, wanneer je moeizaam met elkaar tot acceptatie komt. Een open gesprek met elkaar, al dan niet behulp van een professional kan helpen om onderliggende behoeftes en aannames te verhelderen. Het samen weer vertrouwen krijgen of naar elkaar uitspreken brengt je nader tot elkaar. Ook wanneer AD(H)D vanaf het begin aanwezig is in de relatie kan het opnieuw uitspreken hiervan verbindend werken.